Afrika'da Güç Dengeleri Değişiyor: Rusya ve Çin, ABD'ye Karşı!

Ekonomik krizler ve siyasi istikrarsızlıklar Afrika ülkelerini olumsuz etkilerken bu gelişmeler, Batı Afrika'daki insani krizin de artmasına neden oluyor. 2020'den bu yana Mali, Çad, Gine ve Burkina Faso'da yaşanan askeri darbelere bir yenisi Nijer'de eklendi.

Yönetişim sorunlarının gün geçtikçe derinleştiği kıtada, cunta yönetimlerinin başa geçmesiyle bölgede terörle mücadele sekteye uğruyor. Cunta yönetinlerine uluslararası toplumca uygulanan yaptırımlar söz konusu ülke halklarını da zora sokuyor.

2020'den bu yana Mali, Çad, Gine ve Burkina Faso'da yaşanan askeri darbelere bir yenisi Nijer'de eklendi. Darbe yönetimleri tüm yaptırımlara rağmen varlığını korurken sivil yönetime geçiş sağlanamadı ve uluslararası kamuoyu da darbe yöneticilerini zamanla tanımak zorunda kaldı.

CUNTALARIN SON DURAĞI NİJER

Nijer'de 2021 seçimlerini kazanan Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, kendilerine "Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP)" adını veren bir grup asker tarafından 26 Temmuz'da darbe sonucu devrildi.

MALİ DARBELER ÜLKESİ OLDU

Mali'de Ağustos 2020'de İbrahim Baubacar Keita'nın devrilmesiyle başa geçen cunta, geçiş sürecinin sivil kanadının, kilit konumdaki askerleri kabine dışında bırakmak istemesi üzerine Mayıs 2021'de yeni bir darbe daha yaptı.

Sahel bölgesinde her geçen gün kötüleşen güvenlik durumu 9 ayda yaşanan 2'nci darbeyle daha da içinden çıkılmaz bir hal aldı. İlk darbede 18 ay içinde seçimlere gitme sözü veren cunta, 2'nci darbede tüm baskılara rağmen seçim takvimi belirlemedi.

GİNE'DE DARBE EN GÜVENİLEN İSİMDEN GELDİ

Mali'nin komşusu Gine'de de devrik lider Alpha Conde'nin anayasayı değiştirerek 3'üncü dönem de cumhurbaşkanı adayı olması ülkede darbeye giden sürecin başlangıcı oldu.

Yeraltı zenginliklerine rağmen dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alan Gine'de sivil toplum Conde'nin adaylığını engellemeye çalışsa da başarılı olamadı.

82 yaşındaki Conde, yaş ortalamasının 18 olduğu Gine'de Ekim 2020'de 3'üncü kez seçilerek başa gelmeyi başarsa da iktidarı hayal ettiği gibi olmadı.

Conde, 6 Eylül 2021'de, 2018'de oluşturduğu elit timin başına bizzat getirdiği Yarbay Mamady Doumbouya tarafından devrildi.

BURKİNA FASO'DA DARBE GELİYORUM DEDİ !

Bölgedeki bir diğer ülke Burkina Faso'da da darbeye zemin hazırlayan konu güvenlik sorunu oldu. Terörist gruplar nedeniyle 2015'ten bu yana terörle mücadele eden Burkina Faso'da her geçen gün artan saldırılar kamuoyunda ciddi tartışma yarattı.

Geçen sene kasımda düzenlenen terör saldırılarında çok sayıda askerin yaşamını yitirmesi Roch Christian Kabore yönetimine olan öfkeyi patlama noktasına getirdi. Sahel bölgesinde 14 Kasım'da düzenlenen ve 49 askerin hayatını kaybettiği saldırı ise bardağı taşıran son damla oldu. Hükümete artan öfke nedeniyle darbe ihtimalinin çok güçlü olduğu konusunda uyarıda bulunsa da Kabore hükümeti sürecin önünü alamadı ve Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba liderliğinde ki cunta kaçılışmaz sonu gerçekleştirdi.

AFRİKA'DA KITA DIŞI AKTÖRLERİN GÜÇ REKABETİ

Eski sömürgelerinde hakimiyetini sürdürmeye çalışan Fransa, diğer ülkelerin Afrika'da artan varlığından rahatsız olan ABD ve askeri ilişkilerle kıtada hakimiyetini derinleştirmeye çalışan Rusya bu rekabette öne çıkan ülkeler arasında yer alıyor.

Rusya, ham madde kaynakları ve enerji üretimi ile altyapı projelerine hakim olmaya çalışıyor. Bu adımlarıyla Rusya, Afrika'nın toplam silah ithalatının yüzde 35'ini karşılıyor.

Kıtanın eski sömürge güçlerinden ve halen farklı alanlarda Afrika'da nüfuz sahibi olan Fransa ise Rusya'nın Afrika'daki adımlarından rahatsızlığını belli eden ülkelerin başında geliyor.

WAGNER YAYILIYOR

Fransa eski sömürgelerinde nüfuzunu devam ettirmeye çalışırken Rusya ise Wagner, Patriot, Sewa Security Service ve RSB gibi Rus güvenlik şirketleri etkisini artırmaya çalışıyor.

Yerel güçlere askeri eğitim veren, liderlere yakın koruma sağlayan ve enerji noktalarını koruyan Rus paralı askerler, bu hizmetlerinin karşılığında ülkelerdeki doğal kaynakları kullanmak, silah, teknoloji ve askeri hizmet tedarik etmek için bazı imtiyaz ve ruhsatlara sahip oluyor.

ABD, RUSYA VE ÇİN’E KARŞI AFRİKA’DA

ABD, Rusya ve Çin’in Afrika kıtasıyla askeri, ekonomik ve diplomatik ilişkilerinin ilerlediği bir dönemde, geçen sene yaklaşık 50 Afrikalı lideri Washington’da ağırladı.

1980’li yıllardan itibaren “Afrikalı sorunlara Afrikalı çözümler” stratejisiyle politika üreten ABD, son yıllarda kıtada askeri varlığını artıran bir dış politika geliştirdi.

Kıtadaki en fazla askeri üsse sahip ülkelerden biri olan ABD’nin Kenya, Nijer, Burkina Faso, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC), Cibuti, Çad, Somali ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) gibi ülkelerde kalıcı ve geçici askeri üsleri bulunuyor. Afrika’daki askeri varlığını 2007’de kurulan ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) bünyesinde birleştiren ABD’nin, Afrika’daki 54 ülkenin 50’sinde askeri personeli bulunuyor.