Bangladeş-Hindistan Hattı Isınıyor: Peki, Gerilimin Sebepleri Neler?

Geçtiğimiz Eylül ayında Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Yeni Delhi'deki G20 Zirvesi'nin marjlarında Bangladeşli mevkidaşı Şeyh Hasina'yı özel konuk olarak ağırladı. Bu, Hindistan'ın özellikle yakın ortak olarak gördüğü bir komşuya karşı jesti olarak yorumlanmıştı.

Bir yıl sonra, Hasina'ya olan bu yakınlık Hindistan için baş ağrısına dönüştü. Bu ayın başlarında, öğrenci protestoları Hasina'yı 15 yıl sonra iktidardan uzaklaştırdı. Hasina Hindistan'a kaçtı. Hasina'nın devrilmesinden haftalar sonra bile Bangladeş'te Hindistan'a karşı tepkiler artarak devam ediyor.

İşte, iki ülke arasındaki ilişkileri olumsuz etkileyen gelişmelerin özeti:

MUHALEFET HASİNA'NIN İADESİNİ TALEP EDİYOR

Hasina, 5 Ağustos'ta askeri helikopterle Bangladeş'ten kaçtı. Yeni Delhi yakınlarındaki bir askeri üsse indi ve burada Hindistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Ajit Doval tarafından karşılandı. O zamandan beri Hindistan'ın başkentinde veya çevresinde yaşadığına inanılıyor.

Geçtiğimiz hafta Bangladeş Milliyetçi Partisi'nin (BNP) genel sekreteri Mirza Fakhrul Islam Alamgir, Hindistan medyasına Hasina'nın iade edilmesi ve Bangladeş'te yargılanması gerektiğini söyledi. 6 Ağustos'ta feshedilen Bangladeş parlamentosunun muhalefet lideri ve Jatiya Partisi Genel Başkanı Muhammed Quader, aynı gün bu talebi yineledi.

Nobel ödüllü Muhammed Yunus'un Bangladeş'teki geçici hükümeti, yine geçen hafta Hasina'nın diplomatik vizesini iptal etti. Bu hamle sonrası Hasina'nın Hindistan'da yasal olarak ne kadar kalabileceği ise belirsiz. Hindistan hükümeti ise konu hakkında yorum yapmaktan kaçınıyor.

Illinois Eyalet Üniversitesi'nde siyaset bilimci ve profesör olan Ali Riaz, Bangladeş halkının Hasina'nın Bangladeş'te 15 yıllık iktidarı boyunca yaşandığı iddia edilen faili meçhuller ve yargısız infazlardan sorumlu tutulması için iadesini istediğini belirtiyor.

Bangladeş'in yarı askeri gücü olan Hızlı Harekat Taburu (RAB)'da söz konusu faili mechuller ve cinayetlerden sorumlu tutuluyor. Bu suçlamaların ışığında RAB, Birleşmiş Milletler tarafından da yaptırıma tabi tutuluyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün geçen yılki verilerine göre, 2009 yılından bu yana güvenlik güçleri tarafından '600'den fazla insanın cinayete kurban gittiği' düşünülüyor.

BANGLADEŞ'TEKİ SEL FELAKETİNİN SORUMLUSU HİNDİSTAN MI?

Bangladeş Afet Yönetimi ve Yardım Bakanlığı 23 Ağustos'ta yaklaşık 190.000 kişinin acil yardım barınaklarına götürüldüğünü söyledi. Bununla birlikte bakanlık, Bangladeş'in 64 ilçesinden 11'inin selden etkilendiğini açıkladı. Bir milyondan fazla insan sel nedeniyle ülkenin geri kalanından koptu.

Büyük sel felaketi ardından Bangladeş'te, sellerin Hindistan'ın Tripura Eyaleti'ndeki Dampur Barajı'nın kasıtlı olarak açılmasından kaynaklandığı düşüncesi hakim.

Hindistan Dışişleri Bakanlığı 22 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, taşkının barajın aşağısındaki büyük su havzalarından gelen aşırı yağmur ve sudan kaynaklandığını belirtti. Açıklamada, "Su kaynakları ve nehir suyu yönetimindeki sorunları ve karşılıklı endişeleri ikili istişareler ve teknik görüşmeler yoluyla çözmeye kararlıyız," denildi. Hindistan ve Bangladeş arasında 54 sınır ötesi nehir bulunuyor.

Bütün bu yaşananların yanı sıra Hindistan'ın Bangladeş Yüksek Komiseri Pranay Verma, bu hafta başında Bangladeş Geçici Hükümeti'ne barajdaki suyun yüksek su seviyeleri nedeniyle 'otomatik olarak bırakıldığını' ifade etti. Ayrıca Bangladeş Sel Tahmin ve Uyarı Merkezi yetkilileri, Hindistan'ın Bangladeş'e su tahliyesi konusunda bir uyarıda bulunmadığını ifade açıkladı. Bunun yanı sıra yetkililer "Önceden bir uyarı yapılmış olsa ölümleri ve yıkımları önleyebilirdik" dedi.

BANGLADEŞ İLE HİNDİSTAN ARASINDAKİ İLİŞKİLER NEDEN SIKINTILI?

Yeni Delhi ve Dakka hükümetleri uzun zamandır güçlü diplomatik ve ticari ilişkiler yürütüyor. Hindistan ordusu, Bangladeş'in 1971'de Pakistan'dan bağımsızlığını kazanmasına kritik bir rol oynamıştı.

Hasina muhalifleri; göstericilere uygulanan kötü muamele, faili meçhul cinayetler ve seçimlerin manipüle edildiği iddiaları gibi demokratik olmayan eylemlere dair artan kanıtlara rağmen Hindistan'ı Hasina rejimini desteklemek ile suçluyor.

Ayrıca "Hindistan'ın Hasina'ya kayıtsız şartsız desteği"nin, "üç hileli seçimi ve insan haklarının korkunç ihlallerini" desteklediği anlamına geldiği belirtiliyor.

Bölge uzmanları iki ülke arasındaki ilişkilerin düzelmesinin 'her bakımdan Hindistan'ın sorumluluğu' olduğunu, Hasina rejiminin Hindistan'ın desteği sayesinde ayakta kaldığını belirtiyor.