Suriye'de 2024 yılında Esad rejiminin devrilmesi, ülkenin geleceği için önemli bir dönüm noktası oldu. Ancak, uzun süren iç savaşın yarattığı insani kriz, rejim değişikliğine rağmen derinleşerek devam ediyor. Temel ihtiyaçlara erişim, mültecilerin durumu ve yeniden inşa süreci, uluslararası toplumun acil müdahalesini gerektiren başlıca sorunlar arasında yer alıyor.

ZALİM REJİMİN ÇÖKÜŞÜ VE YENİ DÖNEM

2024 yılında Suriye'de yaşanan gelişmeler, ülkenin siyasi ve toplumsal yapısında derin değişimlere yol açmıştır. Muhalif grupların başlattığı "Saldırganlığı Önleme Harekatı" sonucunda, 8 Aralık'ta başkent Şam'ın ele geçirilmesiyle 13 yıllık iç savaş bitmiş, zalim Beşar Esad hükümeti 13 gün gibi kısa bir sürede devrilmiş ve 61 yıllık Baas rejimi sona ermiştir.

Rejimin devrilmesinin ardından, yeni yönetim halka işlerine geri dönme çağrısı yapmış ve dünyanın dört bir yanındaki Suriyeli mültecileri yeniden inşaya yardım etmeye davet etmiştir. Ancak, Suriye'nin çözülmeyi bekleyen çok fazla sorunu bulunmaktadır. Esad'ın devrilmesinden sonra tüccarların artık yüksek gümrük ücretleri ve rüşvet ödemek zorunda kalmaması nedeniyle ürün fiyatları düşerken, yakıt dağıtımı büyük ölçüde sekteye uğramış, nakliye maliyetlerini artırmış ve uzun elektrik kesintilerine neden olmuştur. Bu siyasi değişim, Suriye'nin geleceği için önemli bir dönüm noktası olsa da, ülke derin insani krizlerle karşı karşıya.

İNSANİ YARDIM KRİZİNİN DERİNLEŞEN BOYUTLARI

Savaşın ardından sağlık, gıda, su ve barınma gibi temel ihtiyaçlara erişim neredeyse imkânsız halde. Özellikle kuzey bölgelerde mayınlar ve çatışmalar, insani yardımın ulaşmasını büyük ölçüde engelliyor, Ayrıca, terör örgütü YPG/PYD’nin kontrol ettiği bölgelerde güvenlik ve istikrar hâlâ sağlanabilmiş değil.

MÜLTECİLER VE YERİNDEN EDİLENLER

Milyonlarca Suriyeli mülteci, ülkelerine dönmek istese de yeterli altyapının olmayışı, güvenlik ve ekonomik fırsatların eksikliği süreci yavaşlatıyor. Geri dönenlerin büyük bir kısmı ya yıkılmış evlerine ya da temel ihtiyaçlardan mahrum yerleşimlere yerleşmek zorunda.

YENİDEN İNŞA VE EKONOMİK KALKINMA SÜRECİNİN ÖNEMİ

Suriye'nin yeniden yapılanma ve kalkınma sürecinin, uluslararası güvenin tesisi ve kurumların inşasıyla hız kazanabileceği belirtilirken, bu süreçte altyapı yatırımları, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve eğitim sisteminin yeniden düzenlenmesi öncelikli alanlar arasında yer alıyor.Ancak yeniden inşa süreci, kaynakların etkin kullanılması ve ülkeler arası işbirliği ile desteklenmeden mümkün görülmüyor.

BÖLGESEL VE KÜRESEL İŞ BİRLİĞİ ŞART

Uzmanlar, Suriye'deki insani krizin çözümü için; yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının kapasitesinin artırılması, krizle mücadelede etkinliği artıracaktır değerlendirmesinde bulunuyor. Bunun yanı sıra; sürdürülebilir kalkınma projelerinin, ülkenin ekonomik ve sosyal yapısının güçlenmesine önemli katkılar sağlayabileceği belirtiliyor. Türkiye, Ürdün ve Irak gibi komşu ülkelerin, Suriye’deki insani kriz ve yeniden inşa sürecinde kritik roller oynayacağı vurgulanırken, çadır kentlerdeki mülteci yoğunluğunun azaltılması ve Suriyelilerin geri dönüşleri kolaylaştıracak altyapı yatırımları uluslararası çapta desteklenmesi gerektiği ifade ediliyor.