Bagram Hava Üssü: Trump Neden Israrla Geri İstiyor?

ABD Başkanı Donald Trump sosyal medya hesabından yaptığı açıklama, Afganistan işgalinin sembol yapılarından biri olan Bagram Hava Üssünü işaret ederek 'Eğer Afganistan, Bagram Hava Üssü'nü inşa eden ABD'ye geri vermezse, kötü şeyler olacak.' ifadelerine yer verdi. Diğer yandan açıklamasının devamında 'Orayı geri almaya çalışıyoruz, oraya ihtiyacımız var. O üssü geri istiyoruz. Üssü istememizin nedenlerinden biri, buranın Çin'in nükleer silahlarını ürettiği yerden bir saat uzaklıkta olması.' sözlerini kullandı.

BAGRAM HAVA ÜSSÜ'NÜ KİM İNŞA ETTİ?

Diğer yandan Trump'ın Bagram Hava Üssü'nü ABD'nin inşa ettiği iddiası gerçeklerle uyuşmuyor. Peki Bagram Hava Üssü'nü kim, ne zaman inşa etti?

Afganistan'ın Pervan şehrinde bulunan Bagram Hava Üssü 1950'li yıllarda Sovyetler Birliği tarafından inşa edildi. 1979-1989 arasında Sovyetlerin Afganistan'ın işgal ettiği dönemde Bagram, işgalci Sovyetlerin ana üssü olarak hizmet verdi. Sovyet birlikleri buradan yönettikleri operasyonlarla Afgan halkına kanlı saldırılar düzenledi.

Sovyetlerin bölgeden çekilmesinin ardından Afganistan'da çıkan iç savaş ile üste inşa edilen birçok destek binası zarar görerek yıkıldı. 1999 yılında Taliban ile Şah Mesud arasında çıkan çatışmada üs zıt konumlarının ele geçirilmesi ile ikiye bölündü. 2000 yılında ise Taliban kontrolü tamamen ele geçirdi.

İŞGALİN ANA ÜSSÜ: BAGRAM

2001 yılında ise ABD Afganistan'ı ele geçirerek Bagram Hava Üssü'nü ana operasyon üslerinden biri olarak kullanmaya başladı. Üssü ele geçiren ABD ilk etapta 500 kadar askerini burada konuşlandırmıştı. 2002 ortalarına gelindiğinde ise bu sayı 7000 civarına ulaşmıştı. Bagram, Sovyet işgalinden sonra ABD işgalinde de en büyük üs olarak saldırılara olanak sağlayan bir operasyon merkezi olarak konumlandırılmıştı.

2006'da 3500 metre uzunluğunda bir pist daha inşa edilerek, daha büyük uçakların buraya inmesine olanak sağlandı. Bagram Hava Üssü, ABD tarafından giderek daha da geliştiriliyor, adeta bir askeri şehir haline getiriliyordu. Yüz milyonlarca dolarlık projelerle binlerce yapı burada inşa edildi ve bölgede görev alan asker sayısı artırıldı.

İŞKENCE HAPİSHANESİ: PARWAN GÖZALTI TESİSİ

2009 yılında ABD burada Parwan Gözaltı Tesisi'nin inşasını tamamladı. Sözde bir hapishane olarak inşa edilen bu yapı Afgan sivillere sistematik biçimde işkence eden bir organizasyonun merkezi haline getirildi.

2021 yılının 1 Temmuz'una gelindiğinde ise ABD üssü terk etti. Taliban, 14 Ağustos 2024'te Bagram Havaalanı'nda ABD ve Batılı güçlere karşı elde ettiği zaferin üçüncü yıl dönümünü kutladı.

BAGRAM HAVA ÜSSÜ'NÜN ÖNEMİ

ABD tarafından bu kadar önem verilen ve Trump tarafından zaman zaman gündem edilen Bagram Hava Üssü, inşa edildiği günden bugüne kadar bölge için stratejik bir önem taşıyor. Hem Sovyetler hem ABD tarafından bölgede hakim unsur olmak için kullanılan üs şu an İslam Emirliği tarafından da aynı maksatla kullanılıyor.

Trump'ın işaret ettiği üs bölgede İran ve Çin'e baskı kurmak için ideal bir konumda yer alıyor. Ayrıca ABD işgali döneminde üç ABD başkanı George Bush, Barack Obama ve Donald Trump Bagram'ı ziyaret etti.

Joe Biden da 2011 yılında Başkan Yardımcısı olarak görev yaparken üssü ziyaret etmişti.

Diğer yandan Trump'ın Çin'in bu üs üzerinde güç sahibi olduğuna dair iddiaları gerçekle bağdaşmıyor. Bagram Hava Üssü, ABD'nin bölgeden çekilmesinden bu yana İslam Emirliği kontrolünde hizmet veriyor.

'GERÇEKÇİ POLİTİKALAR BENİMSEYİN'

Başkan olduğu günden beri 20'den fazla kez Bagram Hava Üssü'nün önemini vurgulayan Trump, Çin'in üsse yerleştiğini iddia ederek İslam Emirliği'nden üssün yönetimini geri istiyor. Trump'ın son açıklamasından yanıt veren Afganistan İslam Emirliği Sözcü Yardımcısı Hamdullah Fıtrat şu sözlere yer verdi:

Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla

İslami ilkeler doğrultusunda ve dengeli, ekonomi odaklı dış politikası temelinde Afganistan İslam Emirliği, devletlerle karşılıklı ve ortak çıkarlar temelinde yapıcı ilişkiler arayışındadır.

İslam Emirliği için Afganistan'ın bağımsızlığı ve toprak bütünlüğünün son derece önemli olduğu tüm ikili görüşmelerde ABD'ye sürekli olarak iletilmiştir.

Doha Anlaşması kapsamında ABD'nin “Afganistan'ın toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı güç kullanmayacağı veya güç tehdidinde bulunmayacağı ve içişlerine karışmayacağı” taahhüdünde bulunduğu hatırlanmalıdır. Dolayısıyla taahhütlerine sadık kalmaları gerekmektedir.

Bu doğrultuda, geçmişteki başarısız yaklaşımları tekrarlamak yerine gerçekçi ve rasyonel bir politika benimsenmesi gerektiği bir kez daha vurgulanmaktadır.