Papa’nın Türkiye Hamlesi: “Sembolik Ziyaret” Görünümlü Yeni Bir Miras Dayatması mı?

Papa’nın göreve başlar başlamaz ilk yurt dışı programını Türkiye’ye ayırması, diplomatik bir jestten çok daha fazlasını işaret ediyor. Uzmanlara göre ziyaretin zamanlaması, rotası ve söylem tercihi Vatikan’ın Anadolu topraklarını yeniden Hristiyan dünyasının manevi haritasına dahil etme arayışının açık bir göstergesi. Türkiye ise bu hamlenin hedef tahtasında.

TARİHİ ALANLARIN YENİDEN SAHİPLENİLMESİ

Uzmanlar, Papa’nın Türkiye’ye yöneliminin altında “tarihi geri çağırma” stratejisinin yattığı görüşünde. Bu strateji, Hristiyanlığın kurucu tartışmalarının yapıldığı merkezlerin yeniden öne çıkarılması üzerine kurulu. İznik’in tercih edilmesi bu açıdan tesadüf değil.

İznik Konsili’nin burada gerçekleşmiş olması, Vatikan’ın Anadolu’yu kendi dini hikâyesinin başlangıç noktası olarak kodlamasına olanak sağlıyor.

Bugün Papa’nın İznik’e yönelen bakışı, bazı uzmanlara göre “tarihi bağlara saygı” değil, “tarihi sahiplenme”. Bu sahiplenme ise Türkiye açısından yalnızca teolojik bir merak değil; kimliksel bir müdahale niteliği taşıyor.

İZNİK NEDEN BU KADAR MERKEZDE?

Uzmanlar, İznik’in ziyaret programında öne çıkarılmasının arkasında iki kritik okuma yapıyor:

• Hristiyan dünyanın doktrininin şekillendiği yer olması,
• Bugün Türkiye’nin İslam yurdu olarak taşıdığı ağırlığın bu sembollerle dengelenmek istenmesi.

Türkiye'de bu okuma, Hristiyanlığın “manevi toprağa dönüş” söylemiyle Türkiye’nin kültürel kimliğinin gölgelenmeye çalışıldığı yönünde ciddi endişeler doğuruyor.
Bazı uzmanlar daha sert konuşuyor: İznik üzerinden kurulan dil, Anadolu’nun “teolojik geri kazanım” alanı gibi sunulması anlamına geliyor.

VATİKAN’IN SESSİZ STRATEJİSİ: YUMUŞAK GÜÇLE SERT SONUÇ

Papa’nın söylemlerindeki “barış ve diyalog” vurgusu, uzmanlara göre sürecin zararsız bir yüzü. Asıl strateji, Türkiye’nin yumuşak güçle dini nüfuz alanına dönüştürülmesi.
Bu strateji üç aşamada işliyor:

• Tarihsel hafıza alanlarını sembolik olarak sahiplenme
• Ziyaretlerle uluslararası medya ilgisini yönlendirme
• Türkiye’nin İslam yurdu kimliğini törpüleyen kültürel söylemler üretme

Bu tablo, ziyaretin yalnızca bir diplomatik temas olmadığını; Türkiye açısından uzun vadeli bir kimlik mücadelesinin parçası olduğunu gösteriyor.

TÜRKİYE’NİN SİYASİ HAFIZASI: OSMANLI FERMANI ÖRNEĞİ

Uzmanlar geçmişteki bir detayı bugün yeniden hatırlatıyor: Eski Papa’ya Türkiye ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Bosna’daki Osmanlı hoşgörüsünü simgeleyen fermanı hediye etmesi.

Bu hediye, Türkiye’nin “biz bu coğrafyada adaleti tesis ettik” mesajının diplomatik bir yansımasıydı. Bugünkü Vatikan hamlesi ise bu dengeyi tersine çevirmeye çalışan bir sembol politikası olarak yorumlanıyor.

Bazı uzmanlar, Papa’nın geçmişteki bu jesti “dengeleyen” yeni bir karşı hamle arayışına girmiş olabileceğini bile öne sürüyor.

ANADOLU ÜZERİNDEKİ MANEVİ DÜZENLEME GİRİŞİMİ

Polemikçi değerlendirmelere göre Vatikan, Türkiye’yi kendi manevi merkez hikâyesinin içine yeniden yerleştirmeyi hedefliyor.

Bu yaklaşımın tehlikesi ise açık: Türkiye’nin bin yıllık İslami kimliğinin, “Hristiyanlığın kökleri” söylemiyle perdelenmesi ve bu söylemin gelecekte uluslararası siyasette farklı bir baskı aracına dönüşmesi.

Uzmanlar özellikle Avrupa’daki Katolik çevrelerde “Anadolu Hristiyanlığın kayıp kalbi” gibi kavramların giderek daha sık kullanıldığına dikkat çekiyor. Bu söylemler, Papa’nın Türkiye ziyaretinin yalnızca dini bir ritüel olmadığını kanıtlar nitelikte.

ÇOK SERT UYARI: “BU ZİYARET MASUM DEĞİL”

Bazı uzmanlar en net ifadeyi kullanıyor:

Bu ziyaret masum değil.
Diplomatik nezaket değil.
Barış mesajı hiç değil.

Türkiye’nin üzerinde yeni bir manevi kuşak oluşturma girişiminin ilk adımı.
Uzmanlara göre Vatikan, “geçmişe dönüş” söylemini kullanarak geleceği şekillendirme niyetinde ve Türkiye bu niyetin merkezinde.

TÜRKİYE'NİN ÖNÜNDEKİ RİSK HARİTASI

Analistlere göre Türkiye önümüzdeki süreçte üç kritik riski dikkate almak zorunda:

• Hristiyan dünyasının Anadolu’yu sembolik olarak geri çağırma çabası
• Türkiye’nin İslam kimliğini gölgeleyecek tarihsel çerçeveler
• Vatikan’ın uluslararası kamuoyunda Türkiye üzerindeki söylem hâkimiyetini artırması

Uzmanlar, Türkiye’nin bu ziyareti yalnızca bir devlet protokolü gibi değil, uzun vadeli bir kültürel-dini nüfuz atağı olarak okuması gerektiğini belirtiyor.

VATİKAN'IN ZİYARET MAKSADI HİÇ MASUM DEĞİL

Papa’nın Türkiye ziyareti, uzmanlara göre yalnızca bir gezi değil; tarihi sahiplenme, sembol yükleme ve manevi alanı yeniden şekillendirme iddiası taşıyan kapsamlı bir proje.

Türkiye’nin bu projeyi zamanında okuması, hem dini hem siyasi kimliğini koruması açısından kritik önem taşıyor.