Afrika'da Darbe Dalgası: Son 5 Yılda 9 Darbe

Afrika kıtası, son beş yıl içinde art arda yaşanan dokuz askeri darbeyle siyasi istikrarsızlığın hakim olduğu bir süreci yaşıyor. Bu zincirin son halkası ise Gine Bissau’da ortaya çıktı. Cumhurbaşkanlığı Askeri Daire Başkanı Denis N’Canha ve beraberindeki subaylar, yaptıkları açıklamada ülkenin tam kontrolünü ele geçirdiklerini duyurdu. Yönetimi devralan askerler, seçim sürecinin durdurulduğunu ve ülke sınırlarının kapatıldığını bildirdi.

Fransa merkezli Jeune Afrique’nin haberine göre Cumhurbaşkanı Umaro Sissoco Embalo, makamında alıkonulduğunu ifade ederken, darbenin arkasında Kara Kuvvetleri Komutanı’nın olduğunu söyledi. Gine Bissau’da 23 Kasım’da yapılan seçimlerde hem Embalo’nun hem de bağımsız aday Fernando Dias da Costa’nın zafer ilan etmesi, ülkedeki siyasi gerginliği daha da tırmandırmıştı. Ülkede 2019’daki ikili zafer ilanları ve 2023’te engellenen darbe girişimi, siyasi kırılganlığın uzun süredir sürdüğünü gösteriyordu.

AFRİKA’DA 2020 SONRASI DARBE DALGASI

Kıtadaki darbe sürecinin başlangıcı Mali oldu. 18 Ağustos 2020’de Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita askerler tarafından devrildi. Keita’nın gözaltına alınarak gece yarısı istifasını açıklamasının ardından askerler, kısa süre içinde seçimlere gidileceğini duyurdu. Ancak bir yıl geçmeden, Mayıs 2021’de geçiş hükümeti de askerler tarafından ikinci kez devrildi.

ÇAD VE GİNE’DE 2021 DARBE SÜREÇLERİ

2021’de Afrika siyasetini sarsan iki gelişme daha yaşandı. Çad’da Cumhurbaşkanı İdris Deby’nin cephede hayatını kaybetmesi sonrası oğlu Muhammed İdris Deby’nin yönetime geçmesi, muhalefet tarafından darbe olarak değerlendirildi.
Gine’de ise Yarbay Mamady Doumbouya yönetimi devralarak Cumhurbaşkanı Alpha Conde’yi görevden uzaklaştırdı. Doumbouya, ülkenin yıllardır elit kesimler ve adaletsizlik nedeniyle yıprandığını savundu.

BURKİNA FASO’DA İKİ AYRI DARBE

2022’de Burkina Faso’da güvenlik krizinin derinleşmesi, iki ayrı darbeye yol açtı. Ocak ayında Yarbay Paul-Henri Damiba yönetime el koydu. Ancak ülkeyi istikrara kavuşturamamakla suçlanan Damiba, Eylül 2022’de bu kez Yüzbaşı İbrahim Traore liderliğindeki askerler tarafından devrildi. Traore, anayasayı askıya aldığını ve geçiş sürecini yeniden düzenleyeceğini açıkladı.

NİJER VE GABON’DA 2023 MÜDAHALELERİ

2023’te de darbe zinciri devam etti. Temmuz ayında Nijer’de ordu iktidarı ele geçirdiğini açıkladı. Ardından Gabon’da seçim sonuçlarının açıklanmasının hemen ardından ulusal televizyon binasını basan askerler, 30 Ağustos’ta yönetime el koydu.

Son beş yılda Mali’den Gabon’a uzanan geniş bir coğrafyada yaşanan darbeler, Afrika’da demokratik geçişlerin kırılganlığını bir kez daha gözler önüne seriyor. Gine Bissau’daki son gelişmeler ise kıtanın siyasi dengesini uzun süre daha tartışılır kılacak gibi görünüyor.