Yemen Üçe mi Bölünüyor: Güney Geçiş Konseyi Hadramut’ta Petrol Sahalarını Ele Geçirdi

Yemen’in güneydoğusundaki stratejik vilayet Hadramut, artık sadece iç savaşın yan cephelerinden biri değil; ülkenin gelecekteki siyasi haritasını belirleyecek başlıca düğüm noktasına dönüşmüş durumda.

Bir yanda Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından desteklenen Güney Geçiş Konseyi (GGK), güney Yemen’i kuzeyden ayırarak bağımsız bir “Güney devleti” kurma hedefiyle ilerliyor ve son hamlesiyle Hadramut’un başkenti Seyun’u ve kritik petrol sahalarını kontrol altına alıyor.

Diğer yanda, Hadramut’ta ne GGK’ya ne de uluslararası alanda tanınan Yemen hükümetine bağlı olan, vilayet için özerklik ve yerel kontrol talep eden Hadramut Kabileleri İttifakı sahada ayrı bir “Hadrami hat” kuruyor.

Bu tablo, yıllardır konuşulan “kuzey–güney eksenli ikiye bölünmüş Yemen” senaryosuna, Hadramut merkezli üçüncü bir siyasi eksen ihtimalini güçlü biçimde ekliyor.

BAE DESTEKLİ GÜNEY GEÇİŞ KONSEYİ HADRAMUT’TA İLERLİYOR

Yemen Ordusu İkinci Askeri Bölgesi’nin medya merkezinden yapılan açıklamaya göre, GGK’ya bağlı Özel Kuvvetler, Hadramut’taki “Kabileler İttifakı” güçlerinin elinde bulunan bölgelerin tamamını ele geçirdi. Aynı açıklamada, Hadramut platosunda faaliyet gösteren petrol şirketlerine ait sahaların da GGK kontrolüne geçtiği belirtildi.

Yetkililer, son iki gün içinde iki cephede çatışmalar yaşandığını aktarıyor:

• Hadramut yaylasında GGK güçleri ile Hadramut Kabileleri İttifakı arasında,
• Hadramut Vadisi’nde ise uluslararası tanınan hükümete bağlı Birinci Askeri Bölge güçleri ile GGK unsurları arasında.

Yerel medya ve aktivistlere göre çatışmalarda ölü ve yaralılar bulunuyor. Askeri açıklamalarda, Kabileler İttifakı’nın ilk saldırıyı başlattığı, GGK Özel Kuvvetleri’nin karşılık vererek “saldırıyı püskürttüğü” ifade edildi.

Bu askeri tablo, Hadramut’un BAE destekli GGK ile Suudi Arabistan’a yakın hükümet güçleri ve yerel kabileler arasında sert bir nüfuz mücadelesine sahne olduğunu ortaya koyuyor.

SEYUN’UN DÜŞÜŞÜ VE GÜNEY DEVLETİ HAYALİ

Yemen'in en zengin bölgesi Hadramut'ta kritik gelişmeler yaşanıyor. Güney Geçiş Konseyi güçleri dün başkent Seyun'u ele geçirdi ve stratejik noktalara yerleşti. BAE tarafından desteklenen Konsey, güney Yemen'i kuzeyden ayırarak bağımsız devlet kurmayı hedefliyor.

Seyun’un GGK kontrolüne geçmesi, sadece idari bir merkez değişimi değil; Hadramut’un iç bölgelerine ve vadilerine açılan yolların, çevredeki petrol sahalarına giden güzergâhların, kuzey–güney arasındaki kara bağlantılarının önemli bölümünün BAE destekli güçlerin eline geçmesi anlamına geliyor.

GGK, Aden ve çevresinde kurduğu fiili yönetimden sonra Sokotra Adası’nda da güç kazanmış; şimdi ise Hadramut’ta ilerleyerek, haritada kesintisiz bir “Güney kuşağı” oluşturma hedefine yaklaşıyor. Bu da klasik “kuzey–güney Yemen” ayrışmasını sahada her geçen gün daha somut hale getiriyor.

ATEŞKES ve PETROMASİLA: PETROL HATLARI ÜZERİNDE KIRILGAN DENGE

Öte yandan Hadramut’taki gerilim, sadece şehir ve üsler üzerinden değil, petrol hatları ve enerji altyapısı üzerinden de yürütülüyor.

Yemen resmi ajansı Saba Net’e göre, vilayetin merkezi Mukella’da Suudi Arabistan’ın gözetiminde, yerel yönetim ile Hadramut Kabileleri İttifakı arasında bir ateşkes anlaşması imzalandı.

Anlaşma:

• Tüm askeri ve medya kaynaklı tırmanışın durdurulması
• Kapsamlı bir çözüme ulaşılana kadar ateşkesin sürmesi
• Kabile İttifakı güçlerinin şirket sahalarından en az 1 km geri çekilmesi
• Şirketlere sivil ve askeri giriş–çıkışların engellenmemesi
• Tesisleri korumakla görevli birliklerin eski mevzilerine dönmesi
• PetroMasila şirketi personelinin işine geri dönmesi

Hadramut Kabileleri İttifakı, daha önce Mukella’nın doğusundaki PetroMasila tesislerini ele geçirmiş; bunun üzerine şirket 1 Aralık’ta petrol üretimini tamamen durdurduğunu açıklamıştı. Günlük 10 bin varil üretim kapasitesine sahip PetroMasila, aynı zamanda 75 megavatlık bir doğal gaz santralini işletiyor.

Şimdi imzalanan ateşkesle petrol sevkiyatı yeniden başlasa da, sahadaki fiili kontrolün kimin elinde olduğu ve bu gelirlerin kimin hanesine yazılacağı konusu, Hadramut’un geleceği açısından hayati önem taşıyor.

HADRAMUT KABİLELERİ İTTİFAKI: NE KUZEY NE GÜNEY

2013’te kurulan ve vilayet için özerklik talep eden Hadramut Kabileleri İttifakı, ne Güney Geçiş Konseyi’nin parçası ne de Sana merkezli ulusal hükümetin doğrudan kontrolünde.

Bu yapı:

• Hadramut’un yerel kimliğini ve çıkarlarını savunduğu
• Vilayetin kaynakları üzerinde yerel söz hakkı istediği
• Dış aktörlerin (BAE, Suudi Arabistan, vs.) petrol ve limanlar üzerinden kurduğu tahakküme karşı olduğu

GGK’nın Hadramut’u “güney devleti” projesine eklemlemek istemesi; Husilerin kuzeyde kendi fiili yönetimlerini sürdürmesi ve hükümetin zayıf konumu düşünüldüğünde, Hadramut Kabileleri İttifakı sahada giderek daha net bir “üçüncü eksen” olarak öne çıkıyor.

Bu da Hadramut’u, sadece kuzey – güney çekişmesinin bir parçası olmaktan çıkarıp, bağımsız bir Hadrami siyasi proje tartışmalarının merkezine yerleştiriyor.

YEMEN İKİYE Mİ, YOKSA ÜÇE Mİ BÖLÜNECEK?

Hadramut’taki son gelişmeler, yıllardır konuşulan basit “kuzey–güney” ayrışmasının ötesinde, daha karmaşık bir haritaya işaret ediyor:

• Kuzeyde Husilerin kontrol ettiği geniş coğrafya, fiilen ayrı bir siyasi yapı gibi işliyor.
• Güneyde BAE destekli GGK, Aden’den Seyun’a kadar uzanan hattı konsolide ederek bağımsız bir “Güney devleti” hedefini güçlendiriyor.
• Doğuda / Hadramut’ta ise Hadramut Kabileleri İttifakı ve diğer yerel aktörler, “ne kuzey ne güney” diyerek Hadramut odaklı üçüncü bir siyasi çizgi inşa etmeye çalışıyor.

Bu tablo, Yemen için muhtemel senaryoları şöyle özetliyor:

İkiye Bölünme Senaryosu:

• Kuzeyde Husi ağırlıklı bir yapı,
• Güneyde GGK liderliğindeki bir “Güney devleti”

Üçe Bölünme Senaryosu:

• Kuzey (Husiler)
• Güney (GGK)
• Doğu (Hadramut merkezli kabile ittifakları ve yerel elitlerin şekillendirdiği üçüncü bir yapı)

Hadramut’un zengin petrol kaynakları, geniş yüzölçümü ve ayrı yerel kimliği, bu üçüncü seçeneği her geçen gün daha gerçekçi kılıyor.

Dolayısıyla “Yemen resmen ikiye mi bölünüyor?” sorusuna bugün verilebilecek en gerçekçi cevap, şu şekilde olabilir:

Saha, Yemen’i önce fiilen ikiye, ardından da Hadramut merkezli üçüncü bir eksene doğru sürüklüyor.

Hadramut’ta Seyun’un düşüşü, petrol sahalarının el değiştirmesi ve Suudi Arabistan–BAE rekabetinin kabileler üzerinden yürütülmesi, bu uzun vadeli bölünmenin en somut habercileri olarak öne çıkıyor.