Cezayir, Fransız Sömürgeciliğini Suç İlan Etti

Cezayir Parlamentosu, Fransa’nın 132 yıl süren sömürge dönemini hukuken suç kabul eden yasa tasarısını oy birliğiyle onayladı. Oylama, Meclis Başkanı İbrahim Bugali başkanlığında halka açık şekilde gerçekleştirildi.

Devlet televizyonunda canlı yayınlanan oturumda milletvekillerinin tamamının “evet” oyu verdiği görülürken, oylama sonrası salonda Cezayir bayrakları açıldı ve “Şehitler huzur içinde yatsın, mücadele sürecek” sloganları atıldı.

Bu kararla birlikte Cezayir Parlamentosu, Fransız sömürgeciliğini ilk kez açık biçimde hukuki suç olarak tanımlamış oldu.

YASA NEYİ KAPSIYOR?

Meclis Başkanı Bugali, oylama öncesinde yaptığı açıklamada kabul edilen yasanın kapsamına ilişkin şu başlıkları sıraladı:

• Fransa’nın sömürge döneminde işlediği suçların resmen tanınması
• Fransız devletinin hukuki ve tarihi sorumluluğunun tespiti
• Sömürge suçları için özür ve tanıma mekanizmalarının oluşturulması
• Sömürgeciliği öven ya da meşrulaştıran söylemlerin suç kapsamına alınması

Yasada, Fransa’nın özellikle Sahra bölgesinde gerçekleştirdiği nükleer denemelerin yol açtığı çevresel ve insani yıkım da açık şekilde yer aldı.

NÜKLEER DENEMELER, KATLİAMLAR VE ZORUNLU GÖÇLER

Yasa metninde, Fransız sömürge yönetimine atfedilen 30’dan fazla suç sıralandı. Bunlar arasında öne çıkan suç unsurları şu şekilde;

• Sahra Çölü’ndeki nükleer denemelerin neden olduğu kalıcı radyasyon
• Sivil katliamlar
• Zorla göç ettirme ve sürgünler
• Yasaklı silahların kullanımı
• Geniş çaplı mayınlama faaliyetleri

İnsan hakları kuruluşları, Fransız sömürge döneminde yüz binlerce kişinin öldürüldüğünü, milyonlarca insanın ise yerinden edildiğini belirtiyor.

CEZAYİR–FRANSA GERİLİMİ YENİDEN TIRMANDI

Yasa, Fransa ile Cezayir arasındaki ilişkilerin son aylarda yeniden gerildiği bir dönemde kabul edildi.

Paris yönetiminin Batı Sahra konusunda Fas’ın özerklik planını desteklemesi, Cezayir’de büyük tepkiyle karşılanmıştı. Cezayir, Batı Sahra halkının kendi kaderini tayin hakkını savunan Polisario Cephesi’ni desteklemeyi sürdürüyor.

Bu gelişmeler, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri daha da kırılgan hale getirdi.

FRANSA’NIN AFRİKA’DAKİ KARANLIK MİRASI

Cezayir, Fransa’ya karşı bağımsızlık mücadelesini 1 Kasım 1954’te başlattı. Yaklaşık 1,5 milyon Cezayirli, 1962’de kazanılan bağımsızlık uğruna hayatını kaybetti.

Cezayir İnsan Hakları Savunma Birliği ise sömürge döneminde hayatını kaybedenlerin sayısının 10 milyona yaklaştığını belirtiyor.

Buna rağmen Fransa, bugüne kadar Cezayir’de işlenen suçları resmî olarak tanımış değil.

Cezayir’de her yıl 18 Şubat, sömürgecilik karşıtı mücadelede hayatını kaybedenler anısına Ulusal Şehitler Günü olarak anılıyor.