Sudan’da Altın ve Silah Üzerine Kurulu Kanlı Düzen

Afrika’nın kalbinde yer alan Sudan, ikinci yılına giren iç savaşla birlikte derinleşen bir yıkımın içinde. Başkent Hartum’da yaşam, artık gündelik hayatın ritmiyle değil; topçu atışları, roket sesleri ve silahlı çatışmalarla şekilleniyor. Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında başlayan çatışma, zamanla çok katmanlı bir çıkar ağına dönüştü.

İKTİDAR KAVGASINDAN RANT DÜZENİNE

Savaşın ilk aşamasında siyasi güç mücadelesi öne çıkarken, sahadaki dengelerin değişmesiyle birlikte çatışma giderek ekonomik bir karakter kazandı. Uzmanlara göre savaşın neden sona ermediğinin yanıtı ideolojik ya da politik değil; Sudan’ın yer altı zenginliklerinde ve sınır aşan silah ticaretinde yatıyor. Altın madenleri ve kaçakçılık hatları, çatışmanın ana finans kaynağı haline geldi.

ALTIN VE SİLAH DÖNGÜSÜ

Özellikle Darfur bölgesi ve çevresindeki askeri kontrol noktaları, taraflar için gelir kapısına dönüştü. İşleyen düzen ise oldukça net:

Altın, madenlerden çıkarılarak yasa dışı yollarla ülke dışına taşınıyor.
Bu altından elde edilen gelir, silah ve yakıt alımında kullanılıyor.
Silahlar ve lojistik destek yeniden cephelere aktarılıyor.

Sudan halkı arasında sıkça dile getirilen “Savaş biterse, bazıları parasız kalacak” sözü, bu düzenin neden sürdüğünü özetliyor.

DIŞ AKTÖRLERİN ROLÜ

Çatışmanın uzamasında dış aktörlerin etkisi de dikkat çekiyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, savaşın dışarıdan beslenen yönlerine işaret ederek, silah tedariki sağlayan ülkelerin sahadaki dengeyi doğrudan etkilediğini dile getirdi. Rubio, Washington’un bu nedenle Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır gibi ülkelerle temas halinde olduğunu açıkladı.

Çad sınırına yakın bölgelerde geceleri hareket eden ve “gölge kamyonlar” olarak adlandırılan araçlar, bu silah transferlerinin sahadaki en somut göstergeleri olarak anlatılıyor.

GENERALLER BARIŞA YANAŞMIYOR

Uluslararası toplumun Sudan konusunda etkisiz kalmasının temel nedenlerinden biri ise savaşan tarafların barışa istekli olmaması. 2023’ten bu yana değişmeyen tabloya göre, hem SAF hem de HDK liderliği savaşı bir varoluş meselesi olarak görüyor. Ateşkes çağrıları sahada çoğu zaman taktiksel bir manevra veya zaman kazanma aracı olarak kullanılıyor.

ULUSLARARASI TOPLUMUN ÇARESİZLİĞİ

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres’in “durum kontrolden çıkıyor” uyarılarına rağmen, uluslararası sistem Sudan’da çatışmayı durduracak ortak ve etkili bir irade ortaya koyabilmiş değil. Çıkarların iç içe geçtiği bu savaş ekonomisi, diplomatik girişimleri etkisiz bırakıyor.

İki yılın sonunda Sudan’da yaşananlar, artık bir iç savaştan çok daha fazlasını ifade ediyor: Altın ve silah ticaretiyle beslenen, barışı istemeyen aktörlerin hâkim olduğu kanlı bir düzen. Dünya ise bu düzeni büyük ölçüde uzaktan izlemeye devam ediyor.